1.
Sendikanın Kuruluş
İşçi ve işveren
sendikaları işkolunda faaliyette bulunmak koşulu ile kurulabilirler. Üst organ
olarak ise konfederasyon kurulabilirler.
1.1. Kuruculuk Koşulları:
Sendika
kurucusu olabilmek için ön şart fiil ehliyetine sahip gerçek veya tüzel kişi
olmaktır. İşçi sendikası kurabilmek için gerçek kişi olmak gereklidir. Tüzel
kişilerin işçi sendikası kurucusu ve üyesi olmak gereklidir. Tüzel kişilerin
işçi sendikası kurucusu ve üyesi olma hak ehliyeti yoktur. 15 yaşını dolduran
genç işçi sendika üyesi olabilmesine karşın kurucu olamayacaktır.
Sendika
kurucusu olabilmek için ikinci şart, 6356 sayılı kanuna göre, işçi ve işveren
sayılan kişilerin “fiilen çalışması”dır. Kanun, işçi ve işveren sayılanların
“fiilen çalışması”ndan bahsetmekte ancak fiilen çalışmanın niteliği hakkında
bir hüküm göstermemektedir. Buradaki
fiilen çalışma gelir getirici herhangi bir faaliyet olarak anlaşılmalıdır.
İşçiler açısından, iş sözleşmesi ile çalışma zorunluluğu bulunmadığı gibi,
nakliye, vekalet, eser, komisyon sözleşmesi ile adi ortaklık sözleşmesinde
emeğin sermaye payı olarak koyulması suretiyle iş görülmesi yeterli olacaktır.
İşveren sendikası kurucusu olabilmek için de,
yukarıdaki sözleşme türleriyle ücret karşılığında iş gördüren kişi olmak
yeterlidir.
Kurucu
olabilmek için ayrıca, kanunu” Türk Ceza Kanunun 53.üncü maddesinde belirtilen
süreler geçmiş olsa bile, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık,
sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma,
edimin ifasına fest karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini
aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkumiyeti bulunlar..” sendika kurucusu
olamazlar.
1.2. Kuruluş Usulü:
Sendikalar,
kurucularının sendika merkezinin bulunacağı ilin valiliğine dilekçelerine ekli
olarak kuruluş tüzüğünü vermeleriyle tüzel kişilik kazanırlar. Sendikanın
kurulması ile birlikte, hak ve borç sahibi olan bir hukuki kişilik ortaya
çıkar. Kuruluş formaliteleriyle işlemi güçleştirmemek şartıyla, kuruculara
ilişkin ek belgeler istenebilir.
Sendikanın
kuruluşu ile beraber, kurucu sıfatında olanlar, bu sıfatını yitirerek üye
sıfatını alırlar.
Valilik, tüzük
ve kurucuların listesini 15 gün içerisinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı’na gönderir. Bakanlık; kuruluşun adını, merkezini ve tüzüğünü 15 gün
içinde internet ortamında ilan eder. Ancak bu işlemler tüzel kişiliğin
kazanılması için zorunlu değildir.
Tüzüğün veya
kuruluş dilekçesinin içerdikleri bilgilerin kanuna aykırılığının tespit
edilmesi ya da Kanunda öngörülen kuruluş koşullarının gerçekleşmediğinin
anlaşılması halinde ilgili valilik eksikliklerin 1 ay içinde tamamlanmasını
ister.
Valilik
tarafından eksikliklerin tamamlanması için verilen bir aylık süre içinde kanuna
aykırılık tespit edilmesi veya eksikliğin giderilmemesi halinde Bakanlık veya
ilgili valiliğin başvurusu üzerine iş mahkemesi, gerekli gördüğü takdirde
kurucuları da dinleyerek3 işgünü içinde kuruluşun faaliyetinin durdurulmasına
karar verebilir. Mahkeme kanuna aykırılığın veya eksikliğin giderilmesi için 60
günü aşmayan bir süre verir. Tüzük ve belgelerin kanuna uygun hale getirilmesi
üzerine mahkeme durdurma kararını kaldırır. Verilen süre sonunda tüzük ve
belgelerin kanuna uygun hale getirilmemesi halinde, mahkemece kuruluş
kapatılır. İş mahkemesinin bu kararına karşı temyiz yolu açıktır.
Kuruluşta
öngörülen bu usul, tüzük değişikliğinde de öngörülmüştür. Tüzük değişikliği
Valiliğe iletilir. Valilik 15 gün içinde Bakanlığa gönderir. Bakanlık veya
Valilik, tüzük değişikliğinde kanuna aykırılığı tespit ettikleri takdirde,
Kanuna aykırılığın düzeltilmesi için 1 aylık süre verebilir. Bunun yapılmaması
durumunda Valilik veya Bakanlık iş mahkemesine başvurabilir. Bakanlık veya
Valiliğin bu işlemine karşılık kurucular veya tüzük değişikliğindeki sendika,
iş mahkemesine itiraz edebilir(Başbuğ, 2012:102).
1.3. Sendika Tüzüğü:
Tüzük, tüzel kişinin
iç örgütünü ve çalışmasını düzenleyen objektif bir hukuk kaynağıdır. Bu
bakımdan sendika tüzüğü, sendikanın anayasası olarak da adlandırılmaktadır.
Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’na göre sendika ve konfederasyon
tüzüğünün yazılı olması gerekmektedir. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi
Kanunu’nun 7. maddesine göre, sendika ve konfederasyon tüzüğünün veya Kanunda
gösterilen diğer belgelerin içerdikleri bilgiler Kanuna aykırı olmamalıdır.
Ayrıca sendika ve konfederasyon tüzüklerinde aşağıdaki hususların yer alması
gerekir(Karaca, 2013:133):
a. “Adı,
merkezi ve adresi
b. Amacı
c. Sendikanın
faaliyet göstereceği işkolu
d. Sendika
kurucularının ad ve soyadları, kimlik bilgileri, meslek ve sanatları ve
yerleşim yerleri; üst kuruluşları kuran sendikaların işkolları ile ad ve
adresleri
e. Üye olma,
üyelikten çıkma ve çıkarılmanın şartları
f. Genel
kurulun oluşumu, toplanma zamanı, görev ve yetkileri, üye ve delegelerinin oy
kullanmaları, çalışma usul ve esasları ile toplantı ve karar yeter sayıları
g. Genel kurul
dışında kalan organlar, bu organların oluşumu, görev, yetki ve sorumlulukları,
çalışma usul ve esasları ile toplantı ve karar yeter sayıları
h. Şube veya
bölge şubelerinin nasıl kurulacağı, birleştirileceği veya kapatılacağı, görev
ve yetkileri, genel kurullarının toplantılarına ve kararlarına ilişkin usul ve
esaslar ile sendika genel kurulunda şube ve bölge şubelerinin nasıl temsil
edileceği
i. Üyelerce
ödenecek aidat ve sendika yöneticilerinin ücretleri ile ilgili usul ve esaslar
j. Demirbaşların
satış ve terkininde uygulanacak usul ve esaslar
• İç denetim
usulleri
• Tüzüğün
değiştirilme usulleri
k. Sona erme hâlinde mallarının tasfiye şekli
l. Organlarının
oluşumuna kadar kuruluşun işlerini yürütmeye ve kuruluşu temsile yetkili geçici
yönetim kurulu üyelerinin ad ve soyadları ile yerleşim yerleri”.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder