30 Temmuz 2014 Çarşamba

Sendika Organları

4. Sendika Organları:
4.1. Zorunlu Organlar:
4.1.1 Genel Kurulu:
Genel kurul sendikaların, sendika şubelerinin ve konfederasyonların en üst düzeyde yetkiye sahip zorunlu organıdır. İlke olarak sendika ve konfederasyonların genel kurulu üyelerden oluşur. Ancak sendikal kuruluşların ve özellikle sendikaların çok sayıda üyeyi çatısı altında toplayabilen kuruluşlar olmalarına bağlı olarak bütün üyelerin bir araya getirilerek genel kurulun yapılabilmesi güç ve çoğu zaman da olanaksızdır. Bu nedenle 2821 sayılı Sendikalar Kanunu gibi 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nda da genel kurulların üyelerinin seçecekleri delegelerle yapılabilmesine olanak tanınmıştır. Nitekim Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 10. maddesinin birinci fıkrasında sendika ve konfederasyonların genel kurullarının tüzüğüne göre üye veya delegelerden oluşabileceği hüküm altına alınmıştır.
2821 sayılı Sendikalar Kanunu gibi 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’na göre de ilke olarak delegeleri üye seçmekle birlikte, sendika ve konfederasyon ile şubelerin yönetim, denetleme ve disiplin kurulu üyeleri, bu sıfatla kendi genel kurullarına delege olarak katılabilmektedir.
Delege sıfatı, bir sonraki olağan genel kurul için yapılacak delege seçimi tarihine kadar devam eder. Delege seçiminin usul ve esasları sendika ve konfederasyonların tüzüğü ile belirlenir. Ancak tüzüklere delege seçilebilmeyi engelleyici hükümler konulamaz.
Genel Kurulun Toplanma Biçimi ve Zamanı:
Sendika ve konfederasyon genel kurulları; “İlk Genel Kurul”, “Olağan Genel Kurul” ve “Olağanüstü Genel Kurul” olmak üzere üç değişik biçimde toplanabilir.
-Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu hükümlerine göre sendika veya konfederasyonun ilk genel kurulu, tüzel kişiliğin kazanılmasından, şubelerin ilk genel kurulu ise kuruluş tarihinden itibaren başlayarak altı ay içinde yapılır.
-Olağan Genel Kurul en geç dört yılda bir toplanır. Söz konusu hükümden de anlaşılabileceği üzere, olağan genel kurulun dört yıldan daha kısa bir süre içinde toplanması da mümkündür. Dolayısıyla tüzüklere olağan genel kurulun daha kısa bir süre içinde toplanmasına ilişkin hükümler konulabilir. İki genel kurul toplantısı arasındaki döneme ait faaliyet ve hesap raporu, yeminli mali müşavir raporu, denetleme kurulu raporu ve gelecek döneme ait bütçe teklifi toplantı tarihinden on beş gün önce genel kurula katılacaklara gönderilir.
-Olağanüstü genel kurul ise, yönetim kurulu veya denetleme kurulunun gerekli gördüğü hallerde ya da genel kurul üye veya delegelerin beşte birinin yazılı isteği üzerine altmış gün içinde yazılı istekteki konuları öncelikle görüşmek üzere toplanır. Talep tarihi itibarıyla olağan genel kurul toplantı tarihine altı aydan az bir süre kalması halinde olağanüstü genel kurula gidilemez. Ancak isteğe konu olan hususlar olağan genel kurul gündemine alınır.
Genel kurula çağrı yönetim kurulu tarafından yapılır.
Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun genel kurulun toplantı zamanına ilişkin hükümlerine aykırı hareket eden sendika ve konfederasyon veya şube yönetim kuruluna mahkeme kararıyla işten el çektirilir. Söz konusu işten el çektirme, sendika ve konfederasyon üyelerinden birinin veya durumu tespit eden Bakanlığın başvurusu üzerine mahkeme kararıyla olur. Mahkeme, ayrıca genel kurulu kanun ve tüzük hükümlerine göre en kısa zamanda toplamak ve yeni yönetim kurulu seçilinceye kadar sendika ve konfederasyonu yönetmekle görevli olmak üzere Türk Medeni Kanunu hükümleri uyarınca bir veya üç kayyım tayin eder.
Genel kurulların toplantı yeter sayısı üye veya delege tam sayısının salt çoğunluğu başka bir deyişle yarısından bir fazlasıdır. Tüzükte daha yüksek bir yeter sayı da belirlenebilir. İlk toplantıda bu yeter sayı sağlanamazsa ikinci toplantı en çok on beş gün sonraya bırakılır. İkinci toplantıya katılanların sayısı ise üye veya delege tamsayısının üçte birinden az olamaz. Delegelerin veya üyelerin genel kurula katılmaları ve oy kullanmaları engellenemez.
Her üye ya da delegenin genel kurulda bir oy hakkı vardır. Ayrıca delegelerle toplanan genel kurullarda delege olmayanlar, üyelerle toplanan genel kurullarda ise üye olmayanlar yeter sayının hesabında dikkate alınmazlar ve oy kullanamazlar.
Genel kurulun karar yeter sayısı toplantıya katılan üye veya delege sayısının salt çoğunluğudur. Ancak bu sayı üye veya delege tam sayısının dörtte birinden az olamaz. Tüzükte daha yüksek bir yeter sayı belirlenmemişse, tüzük değişikliği, fesih, birleşme, katılma, üst kuruluşun veya uluslar arası kuruluşun kurucusu olma, üst kuruluşlara ve uluslararası kuruluşlara üyelik ile üyelikten çekilme hallerinde karar yeter sayısı üye veya delege tam sayısının salt çoğunluğudur.
Genel Kurulun Görev ve Yetkileri: Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’na göre genel kurulların başlıca görev ve yetkileri şu şekilde sıralanabilir:
-“Organların seçimi
-Tüzük değişikliği
-Yapılacak ilk genel kurula sunulması ve geçmişe etkili olmaması kaydıyla ilgili makamlar veya mahkemelerce kanuna aykırı görülerek düzeltilmesi istenen konular hakkında yönetim kuruluna yetki verilmesi
-Yönetim kurulu ve denetleme kurulu raporları ile yeminli mali müşavir raporlarının görüşülmesi
-Yönetim kurulu ve denetleme kurulunun ibrası
-Bütçenin kabulü
-Yönetim kurulu, denetleme kurulu ve disiplin kurulu üyelerine verilecek ücret, tazminat, ödenek ve yolluklar ile sosyal hakların belirlenmesi
-Taşınmaz satın alınması veya mevcut taşınmazların satılması hususunda yönetim kuruluna yetki verilmesi
-Üst kuruluş kurucusu olma, üst kuruluşlara üye olma veya üyelikten çekilme
-Şube açma, birleştirme veya kapatma, bu konuda tüzükte belirlenen esaslar doğrultusunda yönetim kuruluna yetki verilmesi
-Birleşme veya katılma
-Uluslararası kuruluşun kurucusu olma, uluslararası kuruluşlara üye olma veya üyelikten çekilme
-Kuruluşun feshi
-Mevzuat veya tüzükte genel kurulca yapılması öngörülen diğer işlemleri yerine getirme ve başka bir organa bırakılmamış konuları karara bağlama”(Karaca, 2013:138).
4.1.2. Yönetim Kurulu:
Sendika yönetim kurulu, kimi konularda bizzat kendisi karar alabilen fakat daha çok genel kurul kararlarını ve sendika, konfederasyon tüzüğünü uygulamaya taşıyan yürütme organıdır. Yönetim kurulu sendikalarda 3-9, sendika şubelerinde 3-5, konfederasyonlarda 5-22 üyeden oluşur. Alt ve üst sınırları aşılmamak suretiyle yönetim kurulunun kaç kişiden oluşacağını ilgili sendika ve konfederasyon tüzüğünde gösterilir. Yönetim kurulu, Türk hukukunda bir fert organı değil, kurul organıdır. Yönetim kurulu üyeliği belirlenen “asil üye” ve aynı sayıda “yedek üye” olarak ilgili genel kurulca seçilir. Yönetim kurulu kendi içinden bir başkan seçer.
Yönetim kurulunun toplantı yapacağı tarihler ve toplantı yeter sayısı sendika ve konfederasyon tüzüğünde belirtilir. Fakat toplantı yeter sayısı hiçbir zaman üye tamsayısının salt çoğunluğundan az olamaz. İstenirse salt çoğunluğu aşan bir sayı öngörülebilir. Toplantı yönetim kurulunun karar yetersayısı ise “mevcut üyelerin salt çoğunluğu”dur. Oyların eşitliği durumunda yasada düzenleme yoktur. Bu nedenle sendikanın ve konfederasyonun tüzüğünde eşitlik durumunda başkanın tarafının çoğunluk sağlayacağı yönünde düzenleme yapılır.
Yönetim kurulunun görev ve yetkileri yasada açıkça sayılmamış olup, sendika ve konfederasyon tüzüğünde düzenlenmesi gerekir. Ayrıca genel kurulca verilecek görevleri de yapması gerekir. 
Sendika veya şubesi yahut konfederasyon yönetim kurulu üyelerinin görevleri, milletvekili veya belediye başkanı seçilmeleri halinde kendiliğinden son bulur(Akyiğit, 2013:360).
4.1.3. Denetleme Kurulu:
Sendika denetleme kurulu; sendika genel kurulu tarafından, sendika yönetim kurulunun genel kurul adına sendika mevzuatı, sendika tüzüğü ve genel kurul kararlarına uygun olan sendikayı yönetip yönetmediğini denetlemekle görevlendirilmiş bir kuruldur. Sendika denetim kurulu sendika yönetim kurulunun iki genel kurul arasındaki dönemde sendika genel kurulu adına denetlemekle görevli heyettir. Sendika denetim kurulu, denetim görevini genel kurul adına yerine getirir.
Denetim kurulunun üye sayısı da sendika tüzüğü ile belirlenir. Ancak denetim kurulunun üye sayısı sendikalarda 3’ten az 9’dan fazla, konfederasyonlarda 5’ten az 22’den; sendika şubelerinde ise 3’ten az 5’ten fazla olmamak üzere sendika tarafından sendika tüzüğüne hüküm konulmak suretiyle belirlenir.
Sendika denetim kurulu üyelerinin üye sayısı, teşekkülü, görev yetki ve sorumlulukları, çalışma usul ve esasları ve toplantı ve karar yeter sayıları sendika tüzükleri ile belirlenir. Kanun koyucu 2821 sayılı eski kanundan farklı olarak bu konuda bir düzenlemeye yer vermemiş ve yetkiyi sendikalara bırakmıştır. Sendikaların kendilerini serbestçe yönetme hakkı çerçevesi içinde organları ile ilgili ayrıntılı düzenlemeleri tüzükle yapma zorunluluğu bulunmaktadır(Aktay vd., 2013:372).
4.1.4. Disiplin Kurulu:
Sendika üyeleri; sendika mevzuatı, sendika tüzüğü, sendika genel kurulu ve sendika yönetim kurulunun kararlarına uygun davranmakla yükümlüdür. Bu yükümlülük sendikaya üye olmaktan doğal temel yükümlülüktür.
Sendika disiplin kurulu özünde üyeleri genel kurul adına denetlemekle yükümlü olan kuruldur. Sendika üyelerinin sendika mevzuatına göre hareket edip etmediklerini sendika genel kurulu adına inceleyen, soruşturan ve denetleyen kurul sendika disiplin kuruludur.
Sendika disiplin kurulu, sendika yöneticisi olma şartlarını taşıyan ve tüzük hükümlerine göre genel kurulca seçilen üyelerden meydana gelir. Disiplin kurulu üye sayısı sendikalarca ve sendika tüzüğüne hüküm konulmak suretiyle belirlenir. Buna göre disiplin kurulu üye sayısı sendikalarda 3-9, konfederasyonlarda 5-22, sendika şubelerinde ise en az 3-5 olarak sendikaca belirlenir.
Disiplin kurulunun kuruluşu, görev, yetki ve sorumlulukları çalışma usul ve esasları ile toplantı ve karar yeter sayıları sendika tüzüğü ile belirlenir. Bu bir kanuni zorunluluktur.
Disiplin kurulu, disiplinsiz davrandığı iddia edilen üye hakkındaki iddiaları soruşturur ve sendika tüzüğünde gösterilen disiplin cezalarını verir ve sonucunu yönetim kuruluna bildirir. Disiplin kurulunun kesin olarak üyelikten çıkarma yetkisi bulunmamaktadır. Disiplin kurulu üyelikten çıkarılmayı gerektiren bir durum tespit eder ise bu hususta karar verir. Ancak, üyelikten çıkarmaya dair disiplin kurulu kararları genel kurulun onayı ile kesinleşir(Aktay vd., 2013:372).


4.2. Seçimlik Organlar:
Sendika ve konfederasyonlar, zorunlu organların dışında başka organlarda oluşturabilir. Söz konusu organlar “seçimlik organlar” olarak adlandırılır. Ancak bu organlara zorunlu organların görev ve yetkileri devredilemez.
Seçimlik organlar içinde uygulamadaki başkanlar kurulu, araştırma kurulu ve yayın kurulu örnek olarak gösterilebilir. Bunu gibi, bazı büyük sendikalarda rastlanan icra kurulu da, seçimlik organ niteliğindedir.
4.3.3.  Konfederasyon ve Şube Organları:
Konfederasyon ve şubelerin organları ile sendikalar arasında, önemli bir farklılık görülmez. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi kanunda hükümler ortak olarak düzenlenmiştir. Bunu dışında, söz konusu organlar ile bunların yetkileri, uygulamada geniş ölçüde tüzükte yer alacak hükümlerle belirlenir.
Konfederasyonlar, sendikal merkezin demokratik esaslara uygun olarak işlemesini sağlamak için örgütlemiştir. Bu yüzden, konfederasyon organları içinde sendikaların adaletli olarak temsil edilmesi sorunun, iki yanı vardır. Nitekim, ilkin her sendika, sahip bulunduğu üye sayısıyla orantılı olarak konfederasyonda temsil edilmelidir. Sonra da, konfederasyon kararlarına sendikaların katılımının sağlanması gerekmektedir(Tunçomağ ve Centel, 2013:294).

      

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder